در سینمای ایران، گاهی فیلم هایی می‌آیند که از همان ابتدا با نام و ایده‌ای کنجکاوی برانگیز، نگاه ها را به خود جذب می کنند. «صددام» ساخته پدرام پورامیری، با بازی همیشگی رضا عطاران، یکی از همین آثار است. فیلمی که پیش از اکران، در جشنواره فیلم فجر با استقبال گسترده‌ای مواجه شد و فروش بلیت ها را از آن خود کرد. این کمدی متفاوت، ترکیبی از سوژه‌ای حساس و طنزی موقعیت محور است که عطاران را در نقشی غافلگیر کننده به تصویر می‌کشد. پورامیری که پیش از این با درام های اجتماعی شناخته می شد، این بار با ورود به ژانر کمدی، اثری ساخته که می‌تواند شروعی متفاوت و به یاد ماندنی در کارنامه کارگردانی‌اش باشد.
فیلم صد دام فراتر از شوخی های کلامی، با بازی هوشمندانه با موقعیت ها، طنزی ظریف و تعلیق برانگیز خلق کرده که تماشاگر را نه تنها می‌خنداند، بلکه به فکر فرو می‌برد. این فیلم روایتی است از بازی های سرنوشت، هویت و تناقض های زندگی، آن هم در بستر جنگ و تاریخ. گامی جسورانه برای کارگردانی که ورودش به دنیای کمدی، نویدبخش روزهایی تازه در سینمای ایران است. در این مقاله به معرفی و نقد فیلم صددام خواهیم پرداخت.
داستان فیلم صددام
فیلم «صد دام» داستان مردی به نام صلاح را روایت می‌کند که به دلیل شباهت عجیبش به صدام حسین، به عنوان یکی از بدل های او انتخاب می‌شود. او برای انجام ماموریتی مهم از سوی حزب بعث عراق به تهران اعزام می شود تا در برج آزادی سخنرانی کند؛ اقدامی نمایشی برای القای پیروزی صدام و رسیدن به تهران. اما صلاح اهداف شخصی خود را نیز دنبال می‌کند. او قصد دارد از این فرصت سه روزه برای دیدار با نامزدش ثریا که سال ها در تهران زندگی می‌کند، استفاده کند.
معرفی بازیگران فیلم صددام
در این بخش از نقد فیلم صددام به معرفی تیم بازیگران و شخصیت های این فیلم می پردازیم که یکی از نقاط قوت اصلی فیلم محسوب می شوند.
- رضا عطاران در نقش صلاح:
عطاران، با حضور پرانرژی‌اش، نقش مردی را بازی می کند که به دلیل شباهت به صدام حسین، به عنوان بدل او انتخاب می شود. او با طنز همیشگی و بازی بدنی هوشمندانه‌اش، لحظات کمیک جذابی خلق کرده و به گفته کارگردان، حضورش برای ساخته شدن فیلم ضروری بوده است.
- پریناز ایزدیار در نقش ثریا:
ایزدیار در اولین تجربه کمدی‌اش، نقش نامزد صلاح را بازی می‌کند که ناخواسته درگیر نقشه های پیچیده او می‌شود. او با فاصله گرفتن از نقش های جدی، توانسته بُعد تازه‌ای از توانایی هایش را به نمایش بگذارد.
- آزاده صمدی و عباس جمشیدی فر:
صمدی در نقش حلیمه رسن، مامور حزب بعث، شخصیتی خشن و عصبی را با لحنی کمیک ارائه داده و جمشیدی فر نیز با طنازی های همیشگی‌اش در نقش خشایار متعجب، به جذابیت فیلم افزوده است.
- امیراحمد قزوینی و سیاوش چراغی پور:
امیراحمد قزوینی در اولین تجربه کمدی خود، نقش “امیر” را ایفا کرده و از حضور در کنار بازیگران مطرح و تجربه این چالش تازه ابراز رضایت کرده است. سیاوش چراغی پور نیز با نقش‌آفرینی‌اش به هماهنگی بیشتر گروه بازیگران کمک کرده است.
به طور کلی، هماهنگی بازیگران و انرژی مثبت پشت صحنه «صددام»، به خلق لحظات کمیک و دراماتیک موثر و تجربه‌ای جذاب برای تماشاگر منجر شده است.
نقد و بررسی فیلم صددام: ایده‌ای جذاب با فضاسازی تاریخی
فیلم سینمایی صددام با نقدهای مختلفی از منتقدین روبرو شد که در ادامه برخی از این نقدها را بررسی می کنیم:
- فیلمنامه:
فیلمنامه صددام به قلم پدرام پورامیری و رضا فخار، بر پایه ایده‌ای خلاقانه شکل گرفته است. داستان مردی که به دلیل شباهتش به صدام حسین، وارد ماجرایی پیچیده می‌شود، بستری مناسب برای خلق موقعیت های کمیک و دراماتیک فراهم کرده است. این ایده نوآورانه، به ویژه در ژانر کمدی، «صددام» را از کمدی های معمول متمایز می‌کند. فیلم از آغاز جنگ تحمیلی در سال ۱۳۵۹ تا سقوط صدام در ۲۰۰۳ را روایت می کند؛ بازه‌ای وسیع که فرصتی مناسب برای پرداخت به تحولات شخصیت اصلی و فضای تاریخی-سیاسی آن دوران است. با وجود این، برخی منتقدان به عدم انسجام روایت در نیمه دوم و شتاب زدگی برخی سکانس ها اشاره کرده‌اند. با این حال، طنز موقعیت و حضور رضا عطاران به عنوان نقطه اتکای داستان، مخاطب را تا پایان همراه نگه می‌دارد.
- فیلمبرداری:
فیلمبرداری صد دام اولین تجربه سینمایی حسن لشگری است. او در فضاسازی دهه شصت و بازتاب فضای جنگ، به خوبی از پس ایجاد حس نوستالژی برآمده و توانسته اصالت بصری داستان را حفظ کند. لشگری در اظهارات خود به سختی های کار اشاره کرده و تلاش کرده فضایی باورپذیر و ملموس برای مخاطب خلق کند؛ تلاشی که به خلق لحظاتی به یادماندنی در بستر یک کمدی تاریخی کمک کرده است.
- طراحی صحنه و لباس:
محمد حسین کرمی و پگاه سعیدی با بازسازی فضای دهه شصت، موفق شده‌اند فضایی باورپذیر و واقع گرایانه خلق کنند. کرمی برای طراحی صحنه این فیلم نامزد سیمرغ بلورین شد و سعیدی نیز در اولین تجربه سینمایی خود، لباس هایی هماهنگ با حال و هوای تاریخی فیلم طراحی کرده که به تقویت فضای روایی کمک کرده است.
- تدوین و طراحی صدا:
تدوین اسماعیل علیزاده با حفظ ریتم مناسب در نیمه اول و ایجاد تعلیق در نیمه دوم، به پیشبرد داستان کمک کرده است. علیرضا علویان نیز با طراحی صدای حرفه‌ای، فضاسازی های جنگی و کمیک فیلم را به خوبی به تصویر صوتی کشیده و بر اتمسفر فیلم افزوده است.
- موسیقی متن:
در نقد فیلم صددام باید به موسیقی صددام نیز اشاره کنیم که ساخته سروش انتظامی است و یکی از نقاط قوت فیلم می باشد که تحسین منتقدان را برانگیخته است. این موسیقی با ترکیب هوشمندانه ملودی های عربی، قدیمی ایرانی و غربی، به خوبی فضای تاریخی و کمیک فیلم را منعکس کرده و در تقویت موقعیت های طنز و درام نقش موثری داشته است.
بیشتر بخوانید: بررسی فیلم دایناسور؛ موفقیت در گیشه، شکست در محتوا؟
بررسی محتوای فیلم صددام: کمدی، تاریخ و نگاهی تازه به هویت
فیلم صددام با ترکیب کمدی و تاریخ، فراتر از یک اثر سرگرم کننده رفته و به مضامینی عمیق تر همچون عشق، فداکاری و بحران هویت می‌پردازد. کارگردان پدرام پورامیری با بهره گیری از طنز، تلاش کرده است تا داستانی جذاب و در عین حال تامل برانگیز خلق کند. ماجرای صلاح، بدل صدام حسین که برای انجام مأموریتی به تهران می‌آید، بستری برای نمایش تناقضات هویتی و موقعیت های کمیک است. او میان وفاداری به مأموریت و عشق به نامزدش ثریا گرفتار شده و این تعارض، داستانی جذاب و چند لایه را رقم می‌زند.
این فیلم همچنین به تاثیرات جنگ و شرایط اجتماعی آن دوران از زاویه‌ای تازه نگاه می‌کند. به جای تمرکز بر خشونت، طنز فیلم به موقعیت های ابسورد و گاه انسانی ناشی از جنگ می‌پردازد و روی دیگر ماجرا را به نمایش می‌گذارد. هرچند برخی منتقدان به افت ریتم داستان در نیمه دوم اشاره کرده‌اند، اما اجرای قوی رضا عطاران و طنز هوشمندانه فیلم، نقاط قوتی هستند که «صددام» را به اثری ماندگار در ژانر کمدی ایران تبدیل کرده‌اند.
ایده مرکزی «صددام» روی کاغذ جالب به نظر می‌رسد؛ مردی که به دلیل شباهتش به صدام حسین درگیر ماجراهای طنزآمیز می‌شود. اما فیلم در تبدیل این ایده به اثری منسجم و جان‌دار ناکام مانده است. صددام قصد دارد کمدی متفاوتی ارائه دهد، اما در نهایت به همان شوخی های تکراری و کلیشه های جنسیت زده متکی می‌شود و اثری صرفاً گیشه پسند باقی می‌ماند.
با اینکه موضوع بدل سازی صدام می‌توانست با منطق پست مدرن جهانی هم‌خوانی داشته باشد، اما روایت فیلم فاقد عمق کافی برای خلق یک طنز سیاسی ماندگار است. در مقایسه با آثاری چون «دیکتاتور بزرگ» چاپلین که در نقد دیکتاتورها موفق عمل کرده‌اند، «صددام» بیشتر بر طنز موقعیت تکیه دارد تا نقد اجتماعی.
پوسترهای رسمی فیلم سینمایی صددام
سخن پایانی
در معرفی و نقد فیلم صددام به این موضوع اشاره شد که این فیلم، با ترکیب جسورانه‌ای از کمدی و تاریخ، اثری متفاوت در سینمای ایران است که با ایده‌ای خلاقانه و کارگردانی هوشمندانه پدرام پورامیری، مخاطب را به تجربه‌ای مفرح و تامل برانگیز دعوت می‌کند. اجرای بی نظیر رضا عطاران، نقطه قوت اصلی فیلم است. او با بازی کمیک همیشگی‌اش توانسته ضعف های دیگر بازیگران را پوشش دهد و لحظات خنده داری خلق کند که مخاطب را تا حدی با قصه همراه می‌کند. همچنین اولین تجربه کمدی پریناز ایزدیار و بازی های ماندگار دیگر بازیگران، در کنار بازسازی دقیق فضای دهه شصت و موسیقی متن تاثیرگذار، از جمله نقاط قوت فیلم است.
موفقیت در جشنواره فیلم فجر و استقبال گرم مخاطبان، نشانه‌ای از کیفیت بالای این اثر است. «صددام» فرصتی است برای خندیدن، لذت بردن از هنرنمایی بازیگران و تماشای روایتی نو از برهه‌ای حساس در تاریخ. این فیلم هم برای طرفداران کمدی و هم برای علاقه مندان به داستان های تاریخی، تجربه‌ای تماشایی و سرگرم کننده خواهد بود.
مطلب پیشنهادی برای خواندن: معرفی و نقد سریال وحشی
